Nga momenti që lindim, truri ynë bombardohet nga një sasi e madhe informacioni rreth vetes dhe botës që na rrethon. Pra, si mbajmë mend gjithçka që kemi mësuar dhe përjetuar? Po flasim për kujtimet:
Njerëzit kanë lloje të ndryshme të ndryshme kujtimesh në shtrirje të ndryshme kohore. Kujtimet afatshkurtra zgjasin nga disa sekonda në orë të tëra, ndërsa kujtimet afatgjata zgjasin me vite.
Ne gjithashtu kemi një kujtesë lidhur me punën, e cila na lejon të mbajmë diçka në mendjen për një kohë të kufizuar duke e përsëritur atë.
Sa herë që i përsëritni vetes një numër telefoni për ta memorizuar atë ju po përdorni memorien tuaj të punës.
Një tjetër mënyrë për të kategorizuar kujtimet është nga vetë lënda e kujtesës. Kujtesa deklarative, e quajtur edhe memorie eksplicite, përbëhet nga llojet e kujtimeve që përjetoni me vetëdije.
Disa nga këto kujtime janë fakte ose “dije të zakonshme”: gjëra të tilla si kryeqyteti i Portugalisë (Lisbona), ose numri i kartave të lojës (52).
Kujtimet e tjera përbëhen nga ngjarjet e kaluara që keni përjetuar, të tilla si një ditëlindje fëmijërie etj.
Kujtesa e paqëndrueshme, e quajtur edhe memorie e nënkuptuar, ndërtohet pa vetëdije.
Këto përfshijnë kujtimet procedurale, të cilat trupi juaj i përdor për të kujtuar aftësitë që keni mësuar.
Për shembull: Aftësia për të luajtur një instrument muzikor apo për të ngarë një biçikletë. Këto janë kujtimet e ashtuquajtura procedurale.
Kujtimet e paqëndrueshme gjithashtu mund të formësojnë reagimet instiktive të trupit tuaj, si zmadhimi i syve përpara ushqimit tuaj të preferuar ose kur shihni diçka që ju shkakton frikë.
Në përgjithësi, kujtimet deklarative janë më të lehta se sa kujtimet e paqëndrueshme. Duhet më pak kohë për të mësuar përmendësh kryeqytetin e një vendi sesa për të mësuar se si luhet në violinë.
Por kujtimet e paqëndrueshme fiksohen më lehtë. Sapo të mësoni të hipni në një biçikletë, nuk do ta harroni më.
Për të kuptuar se si i kujtojmë gjërat, është tepër me rëndësi të studiojmë se si i harrojmë ato kjo është arsyeja pse neuroshkencëtarët studiojnë, humbjen e kujtimeve ose aftësinë për të mësuar.
Amnezia zakonisht është rezultat i një traume të trurit, të tilla si dëmtimi i kokës, goditja, tumori i trurit ose alkoolizmi kronik.
Ka dy lloje kryesore të amnezisë. E para, amnezi e prapambetur ndodh kur harroni gjëra që dinit para traumës së trurit.
Amnezia anterograde është kur trauma e trurit ul ose e ndalon aftësinë e dikujt për të formuar kujtime të reja.
Duket se kujtimet afatshkurtra dhe afatgjata nuk formohen në të njëjtën mënyrë, as kujtimet deklarative dhe procedurale.
Nuk ka asnjë vend brenda trurit që mban të gjitha kujtimet tuaja; fusha të ndryshme të trurit formojnë dhe ruajnë lloje të ndryshme kujtimesh, dhe proceset e ndryshme mund të jenë në lojë për secilin.
Për shembull, përgjigjet emocionale të tilla si frika qëndrojnë në një rajon të trurit të quajtur amygdala.
Kujtimet e aftësive që keni fituar në jetë janë të lidhura me një rajon tjetër të quajtur striatum.
Që nga vitet 1940, shkencëtarët kanë pohuar se kujtimet mbahen brenda grupeve të neuroneve, ose qelizave nervore, të quajtura asamble qelizore. Këto qeliza të ndërlidhura grup midis tyre përgjigjen ndaj një stimuli të veçantë.
Një kujtesë afatshkurtër mund të kthehet në afatgjatë përmes forcimit të kujtesës dhe është procesi që quhet konsolidim i kujtesës.
English
Arabic
Chinese (Simplified)
Dutch
French
German
Italian
Portuguese
Russian
Spanish
